شرح بنیان گذاران ماهنامه فیلم درباره رویدادهای اخیر این مجله - آیان کتاب

در متن این مطلب آمده است، با سپاس از همکاران و همراهان همیشگی ماهنامه فیلم که با شنیدن شایعه ها و خبرهای نصفه نیمه درباره رویدادهای مجله اظهار تأسف و همدلی نموده اند، انتظارشان را هم برای شنیدن توضیحی شفاف در این زمینه، کاملا درک می کنیم و حق شان می دانیم.

واقعیت این است که تا همین چند ماه پیش، فکر نمی کردیم امتیاز نشریه هم که یک مجوز فرهنگی است و دارنده اش باید شرایط لازم را برای دریافت آن داشته باشد، مثل اموال منقول و غیرمنقول به ارث برسد؛ به خصوص امتیاز نشریه ای با نزدیک به چهل سال قدمت که نقش و صندلی سه بنیان گذارش بر کسی پوشیده نیست.

در واقع ما سه نفر بنیان گذار مجله، حتی پیش از شروع انتشار ماهنامه فیلم همکاری مان را شروع نموده بودیم و هنگامی که تصمیم به انتشار مجله گرفتیم، در تقسیم کار بین خودمان، مسئولیت دریافت امتیاز به آقای مسعود مهرابی سپرده شد. ماهنامه فیلم این طور شکل نگرفت که چند سال پیش از آن کسی رفته باشد تقاضای امتیاز داده باشد و بعد که امتیاز را گرفت محلی و امکاناتی فراهم کند و کسانی را یک به یک فرابخواند و کم کم هسته مرکزی یک مجله را شکل بدهد. چنین شخصی می تواند ادعای مالکیت داشته باشد.

اما فیلم این گونه شکل نگرفت و مسعود مهرابی هیچ گاه در فکر انتشار مجله سینمایی نبود و البته چند سال پیش از آن درخواست انتشار یک نشریه طنز و کاریکاتور به نام عبید را نموده بود. حتی در سه شماره اول مجله فیلم که یک گاهنامه راهنمای فیلم بود کم ترین نقش را داشت و از شماره چهارم در تابستان سال 62 مسئولیت قانونی را به عهده گرفت تا سال 69 که خاتمه امتیاز مجله صادر شد. اما با مسامحه می پذیریم که انتشار فیلم همزمان توسط سه نفر شروع شد که هر کدام وظیفه ای را به عهده دریافتد.

پس از سال ها انتشار مجله، به دلیل اختلاف نظرهایی که در جمع وجود داشت، احتیاج به تدوین مشارکت نامه ای احساس شد که نقش و وظیفه هر یک از شرکا و شیوه اداره مجله و آینده آن را روشن کند. در بهار سال 1386 این مشارکت نامه زیر نظر همکار عزیز و دوست مشترک مان آقای جهانبخش نورایی که منتقد فیلم و ضمناً وکیل دادگستری و مشاور حقوقی است تنظیم شد و شخص ایشان به عنوان حَکَم و داور مرضی الطرفین در این مشارکت نامه مشخص شدند. در یکی از مواد این مشارکت نامه آمده که با مرگ یکی از سه نفر، مشارکت منحل می گردد و در ماده دیگری تصریح شده که چنان چه آقای مهرابی به هر دلیلی قصد ادامه کار مطبوعاتی نداشته باشد و بخواهد امتیاز مجله را به شخص دیگری واگذار کند، اولویت با دو شریک دیگر - کمک و گلمکانی - است.

در مجموع، با توجه به شناختی که از سابقه پنجاه ساله مطبوعاتی ما و پیشینه ماهنامه فیلم و فرایند انتشار آن و همچنین نقش و صندلی هر یک از ما سه نفر در مطبوعات، سینما و کل جامعه فرهنگی وجود دارد تصور نمی کردیم که با مرگ هر یک از ما تردیدی برای ادامه کار وجود داشته باشد، و حتی اگر قانون چیز دیگری بگوید می توان از تبصره ای استفاده کرد که حقوق افراد در موردی چنین روشن، رعایت گردد. اما بعد معلوم شد قانون به این چیزها توجه ندارد و پس از مرگ مسعود مهرابی، با شتابی که وارثان به خرج دادند، امتیاز مجله به سرعت به فرزندش پویا مهرابی منتقل شد؛ هرچند که به نظر می رسد مقدمات این انتقال شاید پیش از مرگ مسعود مهرابی شروع شده بود. با این حال، ما برخوردی منفی با این فرایند نکردیم و از این انتقال استقبال کردیم. اما از همان شروع، وارث محترم که سنی کم تر از عمر مجله دارد، بدون تجربه و شناخت از دنیای سینما و مطبوعات و روال کار تقریبا چهل ساله مجله فیلم، قصد دخالت در مدیریت مجله را کرد و به توصیه های ما برای چند سال تجربه اندوزی و سپس دریافت نقش موثر در مدیریت اعتنا نکرد. هر روز که به دفتر مجله می رفتیم، می دیدیم کارکنان دفتر، حکایت ها از برخورد نامتعارف او دارند. چند جلسه ای هم که برای توضیح و توجیه و برطرف مشکل داشتیم، بی فایده بود.

تیر خلاص در اواخر تدارک انتشار شماره 581 زده شد. همچنان که همه می دانند سال هاست در انتها هر دوره جشنواره فجر از نویسندگان و منتقدان مجله برای انتخاب برگزیده های شان، نظرخواهی می کنیم. این نظرخواهی هم متکی به سابقه نویسندگان و شناخته بودن نام و نگاه شان برای خوانندگان است. آقای پویا مهرابی هم مایل به شرکت در این نظرخواهی بود. هر چه توضیح دادیم که این نظرخواهی همواره از کسانی انجام می گردد که سابقه ای در نقد و ادبیات سینمایی دارند و کسی شما را در این عرصه به یاد نمی آورد، بی فایده بود. گفتیم علاوه بر سنت جهانی این گونه نظرخواهی ها، در مجله فیلم هم نویسندگان پس از این که چند سال از نوشتن شان می گذشت مجاز به شرکت در این نظرخواهی ها می شدند و پدرت بیش از همه اصرار بر این قاعده و روال داشت.

بی فایده بود و همچنان اصرار کرد، با این استدلال که: من مدیر مسئولم. و هر چه می گفتیم این نظرخواهی از منتقدان و نویسندگان است نه از مدیران مسئول، اصرار ادامه پیدا کرد. پس از سه روز کشمکش و کوشش نامبرده برای وارد کردن نظرهایش به فهرست برگزیدگان، و مقاومت ما، پویا مهرابی در حضور تعدادی از همکاران در اتاق صفحه بندی فرمان به اخراج گلمکانی و کمک و شجری کهن داد!

از توضیح جزییات بامزه ماجرا می گذریم. پس از دوسه روز، خاتمه با وساطت یکی از همکاران، او رضایت داد که مجله بدون ورود به نظرخواهی منتشر گردد، اما به عنوان آخرین شماره. ما با توجه به شناختی که از نامبرده پیدا نموده ایم، ادامه همکاری را مطلقا ناممکن می دانیم و او هم بر این تصور است که با در دست داشتن امتیاز انتشار ماهنامه فیلم، بدون توجه به حقوق معنوی دو شریک دیگر و سایر نویسندگان مجله مالک مطلق آن است و می تواند شخصا درباره اش تصمیم بگیرد. همان طوری که قانون، عنوان فیلم را متعلق به وارث مسعود مهرابی دانسته، منتظر می مانیم تا همان قانون درباره حقوق معنوی تاریخ فیلم برای دو شریک و بنیان گذار دیگرش تصمیم بگیرد.

بی هیچ تردیدی ما در میراث فیلم سهیم هستیم و در ادامه راه، فیلم هم جایی است که ما و نویسندگان آشنای مجله حضور داریم؛ حتی اگر قانون، این اسم را متعلق به دیگری بداند و ما با عنوان دیگری کارمان را ادامه بدهیم. فرصت برای تدارک شماره نوروز که از دست رفته، اما شماره بعدی مجله با نامی دیگر، اردیبهشت آینده با حضور فیلمی ها منتشر می گردد.. و - گفتیم و بارها تکرار کردیم که - کشتی به راهش ادامه می دهد.