روزه داری در سایه دیابت - آیان کتاب

بیماران مبتلا به دیابت جزو گروه های پرخطری هستند که در صورت تحت کنترل بودن بیماری، فقط با نظر پزشک معالج مجاز به روزه داری هستند.

در غیر این صورت، بی توجهی به دستورات پزشک و مصرف نکردن داروها در زمان مناسب می تواند پیامدهای خطرناکی برای آنها به دنبال داشته باشد.

دکتر محمد رضا مهاجر تهرانی، فوق تخصص غدد و متابولیسم می گوید: کسانی که با حمله های افت قند خون در سه ماهه قبل از ماه رمضان معمولا دچار کاهش قند خون بدون علامت می شوند و روزه دریافت می تواند برای آنها خطرناک باشد، بهتر است روزه نگیرند. یکی از عارضه های شایع دیابت، کتواسیدوز است و بیمارانی که در سه ماهه قبل از ماه رمضان سابقه این شرایط را داشته اند، بهتر است روزه داری ننمایند و در نهایت، روزه دریافت برای مبتلایان به دیابت که دچار عارضه های شدید کلیوی هم شده اند، مانند نارسایی کلیه و کسانی که دیالیز می شوند، بسیار خطرناک است. همچنین مبتلایان به دیابت هم که سابقه تشنج دارند، بهتر است روزه نگیرند. خانم های باردار مبتلا به دیابت تحت درمان با انسولین هم نباید روزه بگیرند. بیمارانی که دچار مسائل کلیوی هستند و تحت نظر پزشک روزه می گیرند، باید حتما در فاصله افطار تا سحر مایعات فراوان مصرف نمایند تا بدنشان در طول روز دچار کم آبی نگردد.

کدام بیماران روزه بگیرند و کدام نگیرند؟

این فوق تخصص غدد در ادامه می گوید: گروهی از مبتلایان به دیابت که اغلب به دیابت نوع 2 مبتلا هستند، با تمهیداتی می توانند روزه بگیرند اما برای اطمینان از آسیب نرسیدن به سلامتی اگر روزه نگیرند، بهتر است. این بیماران معمولا تحت درمان های خوراکی اند اما قند کنترل شده ای ندارند یا مبتلا به دیابت نوع 2 هستند و مدام انسولین تزریق می نمایند یا از انسولین های مخلوط استفاده می نمایند و بهتر است روزه نگیرند. همین طور خانم های مبتلا به دیابت بارداری که قند آنها فقط با رژیم غذایی کنترل می گردد، بهتر است روزه نگیرند. کسانی که مشکل کلیوی دارند اما هنوز کارشان به دیالیز نرسیده، با توجه به این که شرایط کم آبی بدن برای آنها خطرناک است، بهتر است روزه نگیرند. کسانی که فعالیت بدنی شدید در روزه داری دارند، ممکن است برایشان مشکل ساز باشد و بهتر است روزه نگیرند. بیماران مبتلا به دیابت نوع یک که تحت درمان انسولین هم هستند، اگر قند آنها هم به خوبی کنترل شده باشد، بهتر است روزه نگیرند. اگر ریسک روزه دریافت برای مبتلایان به دیابت کم باشد، با توصیه های پزشکی می توانند روزه بگیرند؛ مانند بیمارانی که قند کنترل شده ای دارند و افرادی که با رژیم غذایی قند خود را کنترل نموده و مسئله ای ندارند یا داروهایی مصرف می نمایند که ریسک افت قند خون را پایین می آورد مانند متفورمین یا انسولین های پایه که فقط یک بار در روز استفاده می گردد و روزه داری در این افراد منعی ندارد.

چگونه با تزریق انسولین می توانیم روزه بگیریم؟

دکتر مهاجر تهرانی در ادامه گفت وگو با جام جم به این نکته اشاره می نماید که اگر یک فرد مبتلا به دیابت بخواهد روزه بگیرد، بهتر است در مصرف انسولین تغییراتی را طبق نظر پزشک معالج ایجاد کند. اگر انسولین طولانی اثر مصرف می نماید بهتر است 15 تا 30 درصد دوز انسولین کاهش یابد و اگر از انسولین های سریع الاثر پیش از غذا استفاده می نمایند، بهتر است دوز معمول پیش از ماه رمضان را که شب ها استفاده می کردند، در وعده افطار به همان مقدار استفاده کند. دوز انسولین ظهر به دلیل روزه داری حذف می گردد و دوزی که پیش از سحری باید تزریق گردد حدود 50درصد کم گردد که البته این میزان کم شدن بستگی به میزان مصرف قند و کربوهیدرات در وعده سحری دارد. در نهایت انسولین های سریع الاثر در کمترشدن میزان افت قند بسیار مؤثرند. در افرادی که تزریق قند خون دارند، میزان کنترل قند خون کاهش می یابد و سعی می کنیم سطح قند را کمی بالاتر نگه داریم؛ قندهای ناشتای قبل از غذا بین 100 تا 135 قابل قبول است و خطر افت قند خون در آنها کمتر است.

این فوق تخصص غدد ادامه می دهد: بیماران مبتلا به دیابت نوع یک حداقل پنج بار در طول روزهای ماه رمضان بهتر است قند خون خود را کنترل نمایند و این کنترل در مبتلایان به دیابت نوع 2 بین دو تا پنج بار در روز باید قند خون را کنترل نمایند و هر زمانی که علائم افت قند خون را مانند تپش قلب، لرزش اندام ها، تعریق و ضعف و بی حالی مشاهده کردند، همان لحظه باید قند را چک نمایند. پیش از سحر، هنگام صبح و دو سه ساعت بعد از سحر، ظهر، عصر و قبل از افطار و دو ساعت بعد از افطار و هر زمانی که علامت افت قند پیدا شد، بهترین زمان ها برای کنترل قند است. البته افرادی با ریسک بالا مانند کسانی که نارسایی کلیه دارند، به هر دلیلی که روزه دریافتد باید دفعات کنترل قند آنها بیشتر باشد. اگر افراد قند خود را چک کردند و زیر 70 یا به بالای 300 رسید، در هر ساعتی از روز که این شرایط رخ داد باید افطار نمایند.

معادله پیچیده دیابت و کرونا

دکتر مهاجرانی درباره روزه داری مبتلایان به دیابت در شرایط همه گیری کرونا می گوید: اگر بیمار دچار علائم افت قند شد یا مبتلا به کووید 19، اسهال و استفراغ و افت فشار شد، طبیعتا نباید روزه بگیرد. باید پیشگیری را بسیار جدی بگیرند و مراقب باشند کرونا نگیرند. زیرا کنترل نشدن قند خون در صورت ابتلا به کرونا، شدت علائم را در آنها افزایش می دهد. در این حالت قند خون باید در فواصل کوتاه تری کنترل گردد. اگر بیمار دچار علائمی مثل تنگی نفس یا تیرگی پوست انتهاهای بدن مانند نوک انگشتان دست و پا یا سرفه شدید یا درد قفسه سینه شد، سریع باید بستری یا در خانه ایزوله شده و قند خون آنها را مرتب چک نمایند. زیرا گاهی باید برای کنترل قند خون آنها انسولین تزریق نمایند.

رژیم غذایی در مبتلایان به دیابت

این فوق تخصص غدد و متابولیسم تأکید می نماید: افراد باید در رژیم غذایی در صورت امکان، افطار و شام را در وعده های جداگانه مصرف نمایند تا در یک وعده حجم بالایی از مواد قندی وارد بدن نگردد و قند خون افزایش نیابد. بهتر است مبتلایان به دیابت، افطار را مانند یک صبحانه سبک آغاز نمایند و یکی دو ساعت بعد شام بخورند. بهتر است هنگام سحری هم غذایی شبیه ناهار شامل کربوهیدرات و نشاسته میل نمایند. مصرف مایعات را در طول شب فراموش ننمایند و هرگز وعده های مصرفی خود را در طول ماه مبارک رمضان به یک وعده کاهش ندهند.

ندا اظهری - سلامت / روزنامه خبرنگاران