عرض اندام سینمای استراتژیک در مقابل مافیای مبتذل - آیان کتاب

گروه فرهنگ و هنر خبرنگاران:

فیلم سینمایی آبادان یازده 60 به تازگی در جشنواره فیلم مقاومت یکی از جوایز اصلی جشنواره را از آن خود کرد، از سوی دیگر این فیلم قرار است به تازگی بصورت اکران آنلاین به نمایش دربیاد که به همین بهانه به این فیلم سینمایی نگاهی دوباره شده است که در ادامه از نظرتان میگذرد: دفاع مقدس گنجینه ای از قصه های روایت نشده است؛ قصه هایی که اتفاقا خیلی از آن ها دور از خط مقدم جنگ و در پشت صحنه نبرد روایت می شوند. اتفاقا بخش عمده ای از فیلم های جالب و ماندگار مرتبط با جنگ از جنس همین قصه ها هستند؛ داستان هایی درباره جنگ اما نه در وسط میدان نبرد؛ از شیار 143 و ویلایی ها گرفته که روایت هایی زنانه از پشت خط نبرد هستند تا آژانس شیشه ای، از کرخه تا راین و بوی پیراهن یوسف که روایت های درباره جنگ هستند و سعی می کنند قصه هایی از تاثیرات جنگ بر زندگی مردم و اتفاقات مرتبط با آن که شاید در ظاهر امر به اندازه نمایش خود جنگ و درگیری نفس گیر نباشد، اما واقعیت هایی است که باید برای جامعه ایرانی روایت شود.

رادیو رسانهِ بحران است و شاید هیچکس به اندازه کسانی که در موقعیت های بحرانی مثل جنگ و بلایای طبیعی از رادیو استفاده کرده نتواند از کارکردهای این رسانه در موقعیت های خاص و بحرانی بگوید. رادیو نقش پررنگی در اتفاقات پیرامونی هشت سال دفاع مقدس دارد و قصه های جالبی در ارتباط با تاثیر این رسانه در جنگ وجود دارد که تا به امروز روایت نشده است.

آبادان یازده 60 اثری در ارتباط با تاثیر این رسانه در زمان جنگ است. براساس آنچه مهرداد خوشبخت درباره ارتباط قصه آبادان یازده 60 با رسانه و رادیو گفته؛ این فیلم به عملکرد رسانه در مقطعی از تاریخ می پردازد و نشان می دهد که رادیو با وجود محدودیت ها چقدر خلاق و تاثیرگذار بوده است.

بزرگترین مزیت آبادان یازده 60 را باید حضور مهرداد خوشبخت به عنوان یکی از اهالی آبادان در پشت دوربین این اثر دانست. بالاخره هر چه نباشد این فیلم قرار است روایتی از دفاع مردمی و نقش مردم در جنگ باشد و در این شرایط هیچکس بهتر از یک آبادانی که خود این فضا را با گوشت و پوست و استخوان خود حس کرده است، نمی تواند به روایت چنین قصه ای بپردازد.

خوشبخت در این فیلم بیشتر دوربینش را میان مردم برده و به مقاومت و نقش مردم از جمله کارکنان رادیو، کارکنان شرکت نفت، سپاهی ها، ارتشی ها، تکاوران و... پرداخته است و درواقع به جای روایت جنگ از پشت خاکریزها؛ به کیلومترها عقب تر از آن و به میان مردم آمده است.

مقاومت مردم آبادان در سال های جنگ آن قدر در خود حکایت ها و قصه های جالبی را جای داده که شرح آن به قول قدیمی ها مثنوی هفتاد مَن است؛ قصه آبادان یازده 60 یکی از همین قصه هاست. قصه ای که بنابر گفته مهرداد خوشبخت برگرفته از کتابی به نام فرکانس 1160 است و قصه ای از مقاومت و ایستادگی مردم شریف این دیار سرافراز است.

این فیلم درباره 40 روز اول جنگ و فعالیت و نقش رادیو نفت ملی آبادان در آن برهه زمانی است و البته اشاراتی هم به ماجرای سقوط خرمشهر دارد. البته که این قصه نیز همچون هر قصه اقتباسی دیگر لزوماً نعل به نعل تاریخ نیست و بهتر است آن را برداشتی آزاد از اتفاقات و حوادث حقیقی دانست که در آن مقطع زمانی در آبادان و خرمشهر گذشته است.

گذشته از همیت بالای تبدیل قصه های مهم تاریخ جنگ به آثاری نمایشی برای ثبت و ضبط بهتر آن ها در حافظه تاریخی جامعه، مهمترین مسئله در ارتباط با ساخت آثاری همچون آبادان یازده 60 آن است که روایتی از مقاومت و ایستادگی مردم در برابر ناملایمات و در شرایط جنگی بود.

جامعه ایرانی شاید این روزها همچون دوره دفاع مقدس درگیر نبرد مستقیم نظامی با دشمنانش نباشد اما واقعیت این است که جنگ اقتصادی فعلی دشمنان با کشورمان در چند سال اخیر شاید بدون اغراق از دوران جنگ نیز پیچیده تر و سخت تر باشد و روایت قصه هایی واقعی از تاریخ معاصر این کشور از مقاومت مردم در برابر زورگویی بیگانگان و تحمل شرایط سخت جنگی، نیازی است که باعث می شود اتفاقا تولید آثاری همچون آبادان یازده 60 و روایت قصه هایی از پشت صحنه نبرد؛ تبدیل به بخشی مهم از سینمای استراتژیک در کشور شود. سینمایی که در دهه 60 وظیفه داشت با ساخت آثاری در ارتباط با دفاع مقدس نسبت به رشادت ها و دلاوری های رزمندگان در آن دوره ادای دین کند؛ اما در شرایط امروز بیش از هر چیز باید در راستای تقویت جریان مقاومت مترکز باشد.

تاریخ جنگ پر است از آبادان یازده 60 هایی که باید برای نسل امروز روایت شوند؛ خاطراتی از ایستادگی و رشادت های مردم آن دوره در نابرابر ناملایمات و سختی های جنگ و البته نقش موثر رسانه ها در زمینه تقویت و یا تضعیف این جریان مقاومت. سوژه هایی به معنی واقعی کلمه استراتژیک که تولدشان به ویژه در حالی که سینمای ایران در طی این سال ها در حال بلعیدن شدن توسط فیلم های زرد و گیشه پسند است نه تنها می تواند باعث جریان خونی تازه در رگ های سینمای ایران شود بلکه می تواند راهی مناسب برای به تصویر کشیدن رشادت ها و دلاوری های ملت ایران به ویژه مردم جنوب کشور در دوره جنگ تحمیلی باشد؛ الگویی که حالا بیش از همیشه به آن نیاز داریم.

آبادان یازده 60 شاید همچون برخی از آثار سینمای دفاع مقدس در طی سال های اخیر پر از حضور ستاره های سرشناس سینمای ایران نباشد؛ اما به نظر می رسد آنچه که می تواند باعث بیشتر دیده شدن این اثر در جشنواره فجر و توجه منتقدان به آن شد، قصه جذاب فیلم و البته تصویر ارائه شده از رشادت های مردم آبادان بود.